Sanering van de Grote Laak

Publicatiedatum

Auteur

Stephanie Reymen

Deel dit artikel

In september 2023 startten de saneringswerken aan de Grote Laak op Laakdals grondgebied. Er gaat een hele geschiedenis aan deze sanering vooraf. De vervuiling van de Laak gaat immers terug tot de jaren ’60 van de vorige eeuw. We leggen je in dit artikel uit hoe het zo lang heeft kunnen duren vooraleer er iets aan de vervuiling gedaan werd. De meerderheid van de Laakdalse inwoners heeft de Grote Laak immers nooit gekend als zuivere rivier. We gingen op gesprek bij Ludo Helsen, die zich, vanuit zijn functie als eerste burgemeester van Laakdal en later vanuit zijn functie bij Pidpa, inzette om iets aan deze vervuiling te doen.

De jaren ‘60 en ‘70

De eerste tekenen van de vervuiling van de Grote Laak waren er in de jaren ’60. Het water werd steeds troebeler en kreeg een bruine kleur. Ludo Helsen, die in 1971 burgemeester van Veerle werd en in 1977 van het kersverse Laakdal, stapte in 1974 naar het Belgisch parlement om deze vervuiling aan te kaarten. Men had daar echter nog nooit een dossier over een vervuilde rivier binnen gekregen. Het kostte dan ook veel moeite om de Belgische regering mee te krijgen in het verhaal.

Het hele gemeentebestuur zette zich in. Ook de oppositie ging actief mee op zoek naar oplossingen. Om iets aan de situatie te kunnen doen, moest men weten van waar de vervuiling kwam en wat de vervuiling juist inhield. De wetenschap toonde aan dat er zware metalen en zelfs radioactieve stoffen in het water zaten. Tessenderlo Chemie was de grote schuldige in dit verhaal.

De jaren ‘80

In de jaren tachtig was het probleem van de vervuiling nog steeds niet aangepakt. Er was ondertussen duidelijkheid over de stoffen die zich in het water bevinden en over de bron van de vervuiling, maar een oplossing was er nog steeds niet. Wat de hele zaak extra bemoeilijkte, was de staatshervorming. Daarbij kreeg Vlaanderen een eigen regering en werden bevoegdheden verdeeld tussen de Belgische regering en de gewesten. Zo werd Vlaanderen bevoegd voor de zware metalen, maar bleef de Belgische regering bevoegd voor radioactiviteit.

Ludo heeft heel wat kunnen bereiken door de functies die hij bekleedde bij Pidpa en binnen de Provincie Antwerpen. Pidpa stapte mee in het verhaal om de vervuiling aan te pakken en ook het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH) zorgde er mee voor dat er extra druk gezet kon worden. Het had heel wat voeten in de aarde, maar eind jaren ’80 was er een eerste ruiming van de Laak.

De jaren 90 en later

De vervuiling bleef toenemen. Men ontdekte ook dat er gechloreerde waterkoolstoffen in de Laak zaten. De vervuiling was zo zwaar, dat de waterzuiveringsinstallatie van Westerlo onbruikbaar werd. Er werden twee nieuwe installaties gebouwd, in Vorst en in Herselt. De hele vervuiling heeft handenvol geld gekost aan de gemeenschap.

Met de jaren groeide de kennis over de vervuiling en manieren om te saneren en werden er strengere wetten opgesteld voor het lozen van afvalwater door industrie. Het is pas vanaf de aanpassing van de lozingsnormen in 2014 dat een duurzame sanering van de waterloop en de Laakvallei mogelijk is. Dat traject is men beginnen uittekenen en is nu dus van start gegaan.

De sanering

Tussen 2021 en 2026 voert de Vlaamse overheid (De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) en de Openbare Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) in samenwerking met Tessenderlo Group saneringswerken uit in en langs de Grote Laak. In totaal wordt er gewerkt langs een traject van 18 km, gaande van Tessenderlo tot de samenvloeiing van de Grote Laak en de Nete in Zammel. In september 2023 startten de werken op Laakdals grondgebied.

In een eerste fase worden er gestart met het vrijmaken van werkstroken langs de waterloop door middel van maai- en kapwerken. Er wordt een slibvang aangelegd ter hoogte van de Kerkstraat. In deze slibvang bezinken de bodemdeeltjes die tijdens de werken opgewoeld worden. Na de saneringswerken worden door ruiming van de slibvang de restanten van verontreiniging verwijderd uit de Grote Laak. Bij de effectieve sanering worden het slib en de onderliggende vaste bodem verwijderd. De oevers worden afgegraven tot een diepte en een breedte waarop de verontreiniging geen bedreiging meer vormt. De beekbodem en de oevers worden terug aangevuld met propere gebiedseigen grond.

De laatste jaren zien we ook steeds meer overstromingen rond de Grote Laak. Deze zijn het gevolg van de klimaatverandering, maar zijn ook een gevolg van het rechttrekken van de meanders in de jaren zestig. Dat rechttrekken gebeurde op vraag van de landbouwers. Zij konden op die manier sneller water uit de Laak trekken om hun velden mee te bevloeien. Het herstellen van deze meanders komt er omdat men nu inziet dat het water trager naar de gronden moet gaan om zoveel mogelijk te kunnen doorsijpelen in de ondergrond om zo beter de ondergrondse watervoorraden aan te vullen. Tijdens de werken worden 11 meanders terug aangesloten en wordt de waterloop op één locatie ingericht met kleine, nieuwe meanders. De kans op overstromingen rond de Grote Laak zou hierdoor moeten verkleinen.

Bekijk de video die we hierover maakten:

https://www.facebook.com/cdenv.laakdal/videos/443809724948659  

Nieuws uit Laakdal

Uitreiking Laakdalse sportlaureaten

De uitreiking van de Laakdalse sportlaureaten vond plaats in de sporthal van Veerle.

 

Vergroening tuin Vogelzang

In de tuin van dagcentrum Vogelzang worden deze dagen extra bomen, struiken en planten bijgeplaatst. Dit gebeurt in samenwerking met Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, Boskat en met financiële middelen van de provincie.

Mobiele camera tegen sluikstorten

De gemeente Laakdal maakt voortaan gebruik van een mobiele camera die ingezet wordt in de strijd tegen sluikstorten. De camera zal afwisselend op verschillende plaatsen opgesteld worden waar vaak afval achtergelaten wordt.