Het verhaal van de loopgraven kadert in de “Slag van Lummen” die plaatsvond tussen vrijdag 10 mei 1940, de dag waarop Nazi-Duitsland de Blitzkrieg startte en België binnenviel en Pinkstermaandag 13 mei, de dag waarop de 1ste compagnie van het 38ste infanterie regiment onder bevel van kapitein commandant Swijzen, uiteindelijk de wapens neerlegde.
Tijdens deze slag sneuvelden in totaal 36 Belgische soldaten in Lummen , nog één soldaat in Linkhout en sergeant Alfred Herregods die zwaar gekwetst werd, overleed enkele maanden later, op 28 september. De jongste Belg die sneuvelde was de 20-jarige soldaat Maurice Timmerman en kapitein-commandant Paul Deseck was met zijn 43 jaar de oudste.
De loopgraven liggen vlakbij het Albertkanaal in Genenbos en het was de bedoeling van het Belgische leger om de Duitsers hier af te stoppen. Echter werd het al snel duidelijk dat dit plan niet ging slagen en staan deze bijzondere dagen aan het begin van de Tweede Wereldoorlog in de boeken als de meest dramatische en tragische dagen uit de Lummense oorlogsgeschiedenis.
81 jaar geleden ….
De 1ste compagnie had het bevel gekregen om zich op de zeer koude nacht van 9 mei (het vroor), in te graven langs de rand van het Albertkanaal ,en dit in de buurt van de brug van Genenbos. Hun opdracht bestond erin de Duitsers tegen te houden die zouden trachten om het kanaal over te steken vanuit Heusden richting Lummen.
Op vrijdag 10 mei werd er alarm geslagen en begonnen formaties Duitse vliegtuigen systematisch over het kanaal te vliegen. Om 16 uur die dag wordt beslist om de bruggen van Genenbos en Viversel op te blazen zodat het de Duiters verhinderd wordt om het kanaal over te steken. Wat men toen nog niet wist, was dat Duitse elitetroepen die vroege ochtend erin geslaagd waren om het fort van Eben-Emael te veroveren waardoor de Duitsers richting Lummen konden oprukken langs de westkant (dus de Lummense kant) van het kanaal. De compagnie in Lummen diende zich vervolgens in allerijl een stukje terug te trekken richting Hazenbergstraat om zich aldaar opnieuw in te graven , de plaats waar deze loopgraven terug in ere werden hersteld. Intussen bleven Duitse vliegtuigen onophoudelijk overvliegen en weerklonk van alle kanten afweergeschut door de donkere, ijskoude nacht.
In de nacht van zaterdag 11 mei starten de Duitsers met de beschieting van de Belgische stellingen op 400 meter van de kapel van Genebos. Continu flitsen vijandelijke lichtpijlen over de belegerde soldaten. Er ontstaan vuurgevechten tussen groepjes Duitsers en de Belgische soldaten wanneer de Duitsers een eerste poging doen om de Belgische compagnie te ontzetten.
Ook tijdens de nacht van pinksterzondag 12 mei gaan de gevechten onophoudelijk door. De Belgen houden nog stand maar de Duitsers geven niet op. Sommige Duitse soldaten slagen erin om de gedeeltelijk vernielde brug van Viversel over te steken en van daaruit de Belgen onder vuur te nemen. Intussen zijn de Duitsers er ook in geslaagd om vanuit Kermt een panserkanon aan te voeren maar dat wordt door de Belgische verdedigers zwaar onder vuur genomen en moet noodgedwongen terugkeren. De Duitse artillerie besluit dan om de verdedigers in Genenbos van over het kanaal in Viversel onder vuur te nemen en de Belgen krijgen het nu zeer zwaar te verduren.
Op Pinkstermaandag 13 mei zijn de Belgische verdedigers uitgeput van de nachtelijke gevechten. Ze zijn al sinds vrijdag 10 mei niet meer bevoorraad geweest en zien plots vijandelijke Duitse troepen op de Kraaiberg verschijnen. De gevechten breken opnieuw in alle hevigheid los: de commandopost wordt bestookt met granaten, het bos waarin de Belgische verdedigers zich ingegegraven hebben begint te branden door de inslag ervan. De situatie wordt onhoudbaar en kapitein-commandant Swijzen besluit om met zijn troepen de terugtocht aan de vatten richting Geneiken , door de vallei van de Zwarte Beek richting Blanklaar.
Tijdens de terugtocht worden de mannen zwaar onder vuur genomen door Duitse mitrailleurposten die zich rondom hadden gepositioneerd. De Belgen schieten moedig terug maar beseffen uiteindelijk dat de situatie hopeloos is, geven zich over en worden onmiddellijk krijgsgevangen gemaakt.
Zo eindigt tijdens de vroege namiddag van Pinkstermaandag 13 mei een woelige periode van 4 dagen onophoudelijke gevechten die in de geschiedenisboeken bekend zal worden als “De Slag van Lummen”.
Elk jaar wordt begin mei de “ Slag van Lummen “ herdacht om hen te eren die streden voor onze vrijheid.
