De pandemie, een schok voor niets of iets?

Publicatiedatum

Auteur

Reginald Moreels

Deel dit artikel

De kerst 2020 wordt een quarantaine viering. Ik zou denken dat de mens in deze afzondering wat zou gaan mediteren, wie weet zelfs bidden, over de geboorte van een historische Profeet aller tijden, maar ik ben mis. De internet bezetting met bestelling van cadeautjes en de Black Friday scheren hoge toppen. Reflexen blijven, mijmeringen verwasemen. Toch wil ik met jullie mijn mijmering delen over de reële inslag die een pandemie op ons ‘wij’ heeft en zal hebben.

Onze huidige pandemie wordt klassiek vergeleken met de Spaanse griep, met geschat 5 miljoen doden. De vergelijking is ongepast, de  post oorlogsaanpak was geheel anders. Ik treed niet in de val aantallen doden met elkaar te vergelijken, het waren mensen vooraleer statistiek te worden. Pas student geneeskunde in 1968 herinner ik mij vaag de pandemie van het H3N2 Hongkongvirus die nagenoeg een miljoen mensen het leven heeft gekost. De media schonken er amper aandacht aan, van opsluiting en maskers was er nauwelijks sprake, het leven ging  bruisend verder. Waarom? Is de wereld, is de mens in 50 jaar zo veranderd? De eerste pandemie, de Atheense pest dateert van 430 BC…

Sociale wetenschappers trachten de andere aanpak in 1968 te verklaren. We leefden in een andere wereld: de dertig gloriejaren na WO II, het succes van de uitvinding van de antibiotica en vaccins, de Vietnamoorlog, de Biafra hongersnood de euforische postkolonisatie, de Koude oorlog tussen Oost en West, de stichting van de Europese Unie, de VS als enige wereldmacht, de bevrijdingstheologie in Latijns Amerika, de Mei 68 revolutie met alle macht aan de verbeelding, de opkomst van de linkse bewegingen die internationale solidariteit in het vaandel droegen, ten slotte de Universele Verklaring van de Mensenrechten, vaker verklaard dan toegepast. In de zeventiger jaren vervloog de euforie met de opeenvolgende financiële crisissen, de brutale omschakeling van een vrije markteconomie naar een neokapitalistisch model, de progressieve ontkerkelijking ondanks Vaticaan II concilie, de stijgende brutaliteit waarmee de mens de natuur verkracht, de opkomende productie en consumptiejacht, de beginfase van de virtuele technologie. Dit wat betreft de externe factoren.

Ons mens-zijn trok ook een ander kleed aan. Wij trachten de natuurlijke dood uit te stellen, maar hebben duizenden van onze seniors onbehoedzaam voortijdig laten sterven. We lieten  gedurende decennia de kansarmen figuurlijk stikken. Nu laten we ze letterlijk stikken. Niet bijstand aan mensen in nood is medisch een misdaad, terecht strafbaar. In de maatschappij wordt deze schuld verdund tot wat kritiek en politiek verschoven naar ons staatsmodel. De mythe van het nulrisico werd een obsessie geworden wat leidt tot een maatschappij van klachten. Onze zorg werd door de technologie en de wetenschappelijke vooruitgang zeer performant maar was nog geen prioriteit. Het maatschappelijk ideaal van een rechtvaardiger wereld verschoof naar rechtvaardigheid voor eigen kring. Beseffen we nu wel dat er meer dan 2 miljard mensen niet aan zuurstof kunnen geraken als ze in ademnood geraken? Politiek evolueerde  naar  een regeldictatuur. Heden glijden de medische pandemie regels duidelijk af naar een politioneel regime. De familie wordt aan de ene kant meer gescheiden, aan de andere kant meer gekoesterd. Het lichaam is mens geworden en niet meer omgekeerd. De psyche wordt gemedicaliseerd. Ons dagelijks leven wordt in processen verdeeld, wordt uitgedisseceerd in algoritmen waarvan de data gerecycleerd worden in ons marktmodel. Innerlijke en uiterlijke agressie stijgt dezer tijden wegens de frustratie onze hebzucht nooit te kunnen bevredigen. Het aanwijzen van een zondebok voor al het mispeuter dat de mens zichzelf aandoet is legio geworden. In deze sfeer blijft gelukkig wat solidariteit, ten minste in de acute fasen.

Zullen wij deze mondiale ramp aangrijpen om een andere toekomst uit te bouwen? Ik zie 3 mogelijke scenario’s.

Status quo, revolutie, dralende verandering. Ik kies voluit voor het tweede…

Scenario 1, het status quo. Onze wereld blijft een gedereguleerde ophoping van materiële rijdom en losgelopen loonverschillen, een privatisering die de staat de mond snoert, een stille oceaan van armoede, een conglomeraat van ontginde en uitgeputte natuurbronnen, een rooftocht op de wilde natuur en dieren, het ongeloof in alternatieve energieën, een winstjacht naar dividenden, een mobiliteitsdrang die gek loopt. Voegen zich hieraan een reaalpolitiek die de neoliberale doctrine gedwee volgt ipv. stuurt, het hypocriet claimen van mensenrechten, een wapenwedloop die schaamteloos blijft aanhouden. Het marktfundamentalisme versterkt zich, de productie delokaliseert verder, de consumptie globaliseert onrechtmatig, het stockbeheer behoort tot een verleden, en weinig mens trekt zich nog aan of zijn aankoop door slaven of kinderarbeid is aangemaakt. De migranten blijven verdrinken in hun ellende. Communautair egoïsme haalt het van dromend wereldburgerschap, racisme en ethnisme vieren hoogtij wereldwijd, de dienstwerkers blijven onderbetaald, de recessie treft niet alleen de economie maar de menselijke waarden die een niveau bereiken dat men moet opletten van zichzelf en de andere niet te vervreemden. Gelukkig bestaan er nog sociaalzekerheid systemen die een zekere levenszekerheid bieden. Maar fundamenteel blijft onze wereld onverbiddelijk ongelijk en onrechtvaardig. Wie dit status quo na deze wereldramp nog aanvaarden zijn koppige dommeriken. 

Scenario 2: het revolutionair scenario. Tijdens de pandemie, dwz. binnen een aantal weken, wordt een bijeenkomst van de wereldleiders klaargestoomd om een rechtvaardige mondialisering uit te tekenen. De godsdienstige leiders treden de staatsleiders bij in een symbolische bijeenkomst geïnspireerd door de paus Franciscus encycliek ‘Laudato si’. De Europese New Green Deal wordt op mondiaal niveau onderhandeld. De Deal wordt ambitieuzer: 60 % daling van CO² in 2030, 85% in 2040, klimaatneutraal 2045. Hoofdobjectief is het natuurbehoud waaraan alle andere sectoren horizontaal zullen getoetst worden. De sociale zekerheid met als meesterstukken de universele gezondheidszorg, gratis en betaalbaar onderwijs, de steun aan de lokale cirkeleconomie worden een regeringsprioriteit in alle landen en daarvoor wordt sectoriële globale fondsen opgericht en verplicht gesponsord door elke staat op basis van zijn vermogen per inwoner. Een universeel basisinkomen wordt gelanceerd via pilootprojecten voor kansarmen en middenklassers in een aantal landen. De corruptie wordt streng juridisch aangepakt. Elke productieve activiteit, elke vorm van mobiliteit, de vrijetijdsindustrie, worden getoetst aan een vooraf bepaald milieu-impact. Openbaarvervoersmaatschappijen, bedrijven, ICT technologieën, bouwondernemingen, landbouw, krijgen een moratorium van bijvoorbeeld 3 jaar om hun ecologische voetafdruk binnen de criteria te bereiken. Criteria die internationaal zijn besproken en beslist binnen het IPCC-panel. Het gevolg van die aanpassing wordt beloond met een proportionele fiscale vermindering en de mogelijkheid aanspraak te kunnen maken op staatssubsidies voor milieuvriendelijke investeringen. Alleen de kunst wordt vrije loop gelaten. De democratie wordt terug zichzelf waar ze bestond, in autoritaire regimes worden  protestbewegingen financieel en logistiek aangemoedigd. Elk land ter wereld kan een internationale klacht neerleggen bij het Internationaal Gerechtshof of een speciaal tribunaal voor misdaden tegen de menselijkheid. De inmengingplicht wordt internationaalrechtelijk afdwingbaar. De nationale wapenproducties worden ernstig onder de loep genomen en aan landen die besparen in wapenuitgaven worden faciliteiten op renteloze en zachte leningen, garantiefondsen, en ontwikkelingssubsidies verleend met de verplichting dit geld te investeren in gezondheidszorg, onderwijs, infrastructuur, energie en watervoorziening en kmo’s. De conflictbemiddeling wordt een verplicht curriculum in alle types onderwijs. Het respect voor de mensenrechten wordt een internationaal bindend verdrag. De Mensenplichten worden erin opgenomen. Ten slotte worden burgerkamers in de grondwetten opgenomen waardoor burgers een beslissende stem verwerven.

Scenario 3: een stap vooruit, een stap achteruit. Het reële maatschappelijk en politiek scenario waarin bepaalde objectieven van het tweede scenario gefragmenteerd en weinig ambitieus in gang worden gezet en jaren later uitgevoerd. De financiële, technologische en logistieke gunstmaatregelen om de sectoren aan te porren hun vervuilende strategie te wijzigen blijven ondermaats. De politici blijven partijstrategisch, zonder visie, de burgerorganisaties blijven adviserend…Kortom het verlammend realisme waarmee de mens blijkbaar verzoend is.

Is het zo vreemd en kil geworden dat mijn pleidooi voor meer liefde, empathie, rechtvaardigheid als een naïeve, onrealistische en onhaalbare wens wordt ervaren? Toch zal niets en niemand mij weerhouden dit pleidooi verder te blijven uitbazuinen. Zelfs al wordt geduld vanaf nu een gewoonte in ons dagelijks leven, kunnen we dit geduld niet meer aanvaarden voor de mondiale uitdagingen die ons bestormen.

Réginald Moreels.

December 2020    

Nieuws uit Oostende

UiTPAS-houders schenken 400 filmtickets aan sociale partners

Stad Oostende organiseerde voor de vierde keer een UiTPAS-omruilactie voor het goede doel. UiTPAS Oostende is dé vrijetijdspas waarmee je voordelig aan vrijetijdsactiviteiten deelneemt. Houders van een UiTPAS werden opgeroepen om 10 UiTPAS-punten te doneren. Per 10 punten werd een filmticket geschonken aan een kind of jongere uit een kwetsbare thuissituatie. Er werden 4.000 punten gedoneerd door 215 gulle pashouders, wat zich vertaalt naar 400 filmtickets.

Stad Oostende investeert in publieke speel- en sportinfrastructuur

Stad Oostende investeert dit jaar in drie openbare speel- en sportterreinen. Op de site van OC 't Kasteeltje in Zandvoorde komt een skatespot. Daarnaast wordt het speelterrein aan de Ostend Tennis Club heraangelegd met een groter speelplein en multisportveld. Tot slot krijgt het speelterrein aan het Gezinsplein in het Maria-Hendrikapark nieuwe toegankelijke speelinfrastructuur.

Nanny Luijsterburg wint Poëziewedstrijd Stad Oostende 2023-2024

De nieuwe laureaten van de Poëziewedstrijd van de stad Oostende zijn bekend. Op 20 januari 2024 vond de proclamatie plaats in Cultuurcentrum De Grote Post. De jury koos uit alle inzendingen Nanny Luijsterburg als winnaar. Met haar gedicht ‘Ei op een richel’ wint ze een geldprijs van 3.000 euro.