Naar aanleiding van de stijgende energiekosten nam het college van burgemeester en schepenen in zitting van 11/10/2022 de beslissing om energiebesparende maatregelen te nemen.
Fluvius stelde 3 scenario’s voor als energiebesparende maatregelen voor de openbare verlichting.
Deze scenario’s zijn een aanpassing van het brandregime met hieraan gekoppelde randvoorwaarden.
Scenario 1: energieloze nachten (hierbij wordt de verlichting de hele nacht volledig gedoofd met uitzondering van vrijdag- en zaterdagnacht)
Voor de uitvoering van energieloze nachten is de gemeente Diepenbeek afhankelijk van de sturingscluster Hasselt, Diepenbeek, Zonhoven en Houthalen-Helchteren. De uitschakeling van de openbare verlichting wordt gestuurd via een signaal op de middenspanningskabel. De clustergemeenten dienen echter elk dezelfde keuze te maken voor de uitvoering. Hierover is geen concensus en bijgevolg is deze optie niet mogelijk.
Scenario 2: standaard dieper dimmen/doven (is toepasbaar voor alle interactieve verlichtingstoestellen)
Bij scenario 2 is een forse energiebesparing mogelijk. De interactieve verlichtingspunten kunnen vanop afstand aangestuurd worden. Alle lampen branden constant maar het vermogen kan procentueel verminderd worden. Vermits het beperkt aantal interactieve verlichtingstoestellen in Diepenbeek is een fundamentele energiebesparing kleiner dan scenario 1. (op moment van beslissing was 26% verled in Diepenbeek)
Scenario 3: uitwerking van een actieplan per gemeente (doofprogramma)
Keuze voor scenario’s 2 en 3
Het college van burgemeester en schepenen kiest voor scenario’s 2 en 3 en wenst een afgebakend gebied als proef voorop te stellen, voorbeeld Lutselus ten oosten van de Nieuwstraat.
In dit gebied worden de interactieve verlichtingspunten (led-verlichting) naar een lager brandvermogen gebracht. (scenario 2)
Voor de niet led-verlichting wordt een actieplan met een specifiek doofprogramma voorgesteld (scenario 3). Vandaag de dag wordt voor de gemeente Diepenbeek een brandregime gehanteerd waarbij de niet led-verlichting om 23 uur voor 35-40% wordt gedoofd en om 6 uur in de ochtend terug volledig brandt. Hierbij worden twee brandregimes gebruikt: avondregime= alle lampen branden, nachtregime= +/- helft brandt en op gevaarlijkste punten.
De gemeente Diepenbeek wenst over te stappen op een volledig nachtregime. Dit betekent dat vanaf het moment dat de openbare verlichting inschakelt tot in de ochtend de niet led-verlichting voor 60-65% brandt.
De impact van de energiebesparende maatregelen zijn voor de gemeente Diepenbeek wellicht niet zo groot in vergelijking met de meeste buurgemeenten omdat Diepenbeek al decennialang het brandregime avond/nacht hanteert.
De proefopstelling loopt van 21 november 2022 tot en met 24 maart 2023.
Uit de evaluatie zal moeten blijken of de energiebesparende maatregelen voldoende groot zijn versus de verkeersveiligheid en het algemeen veiligheidsgevoel van de burgers.
Proefopstelling
Het proefgebied is het afgebakend gebied Lutselus ten oosten van de Nieuwstraat.
Het gebied telt 651 lichtpunten (armaturen).
Waarvan:
- · 337 LED-armaturen (branden de ganse nacht en zijn grotendeels interactief)
- · 188 armaturen aangesloten als nachtlampen (branden de ganse nacht)
- · 126 armaturen aangesloten als avondlampen (branden niet de ganse nacht)
Kenmerken:
Diepenbeek hanteert in normale omstandigheden het brandregime D23H6.
- Voor de niet led-verlichting betekent dit dat 60% (188 stuks) de ganse nacht brand 40% (126 stuks) zal om 23 uur doven en om 6 uur in de ochtend opnieuw ontsteken.
- De interactieve led-verlichting zal van 23 uur tot 6 uur aangestuurd worden naar een brandvermogen van 50%.
· In de proefopstelling zal het brandregime als energiemaatregel aangepast worden als volgt:
- Voor de niet led-verlichting zullen enkel de nachtlampen (60%) branden en zijn de overige armaturen (40%) constant gedoofd.
- Voor de interactieve led-verlichting (51,76% in het proefgebied) zal het brandvermogen zondagnacht en weekdagen aangepast worden naar:
- 100% bij ontsteking
- 75% om 20 uur
- 50 % om 22 uur
- 30% om 23 uur
- 50% om 5 uur
- 75% om 6 uur
- 100% om 7 uur
- Vrijdag- en zaterdagnacht wordt het brandvermogen aangepast naar:
- 100% bij ontsteking
- 75% om 22 uur
- 50% om 24 uur
- 75% om 6 uur
- 100% om 8 uur
Analyse en beoordeling proefgebied
· Algemeen
- Zoals eerder aangehaald telt het proefgebied 337 led-armaturen van de in totaal 651 armaturen. Het toeval wilt dat in dit gebied bijna 52% reeds verled is. De verhouding van de overige armaturen is 60% nachtlampen en 40% avondlampen. Dit laatste gegeven is belangrijke informatie om mee te nemen in de berekening voor de ganse gemeente. In het proefgebied zijn alle armaturen ter plaatsen afgelopen om duidelijkheid te krijgen en af te toetsen op welk regime de niet led-verlichting is aangesloten.
- Om de besparing te berekenen maken we een analyse voor de ganse gemeente waarbij op dit moment bijna 38% is verled. In oktober 2022 was 26% verled. Deze snelle evolutie van verledding geeft aan dat de energiebesparende maatregelen prioritair zijn. De 52% in het proefgebied staat niet in verhouding met de verledding op het volledige grondgebied Diepenbeek.
· Energiebesparende maatregelen
- Voor een correcte weergave wordt de berekening gemaakt voor alle lichtpunten (lampen) op het grondgebied Diepenbeek.
- In totaal telt Diepenbeek 3984 lichtpunten waarvan 1508 stuks (37,85%) zijn verled (grotendeels interactieve verlichting).
- Als we de verhouding van de niet led-verlichting nemen vanuit het proefgebied, dan weten we dat 990 stuks (40%) avondlampen zijn en 1486 stuks (60%) nachtlampen. Op het totaal van alle lampen gaat het respectievelijk om 24,85% avondlampen en 37,30% nachtlampen.
- Voor de bepaling begin en einde van ontsteken van de verlichting nemen we gemiddelden.
- Start 19 uur (winter +/- 17 uur, zomer +/- 21 uur)
- Einde 7 uur (winter +/- 8 uur, zomer +/- 6 uur)
- Onderstaande berekening geeft het resultaat van de mogelijke besparing.
Brandregime D23H6
Brandregime BPIV WIN 20-22-23/DIM/5-6-7 VRZA 50
Aangepast brandregime
Energie winst
- Belangrijk om te weten:
- In 2023 worden onderstaande cabines verled
- Cabine Rooierheidestraat (+/- 80 lampen)
- Cabine Ganzebroekstraat (+/- 75 lampen)
- Cabine Plompaertstraat (+/- 52 lampen)
- Cabine Houbrichtsstraat (+/- 45 lampen)
- Cabine Bosstraat (+/- 37 lampen)
- Cabine Onderwijslaan (+/- 70 lampen)
- Cabine Turfstraat (+/- 60 lampen)
- Cabine Vossebergstraat (+/- 60 lampen)
- Ook dienen we rekening te houden met de investeringsprojecten voor wegenis en riolering voor het komend jaar. In deze projecten zullen ook de nutsleidingen vernieuwd worden en zal de huidige openbare verlichting vervangen worden door led-verlichting.
-
- Regio Lindenstraat/Ganzestraat (+/- 50 lampen)
- Regio ’t Reitje/Katteweidelaan (+/- 45 lampen)
- Regio Sluistraat/Roerdompstraat (+/- 11 lampen)
- In totaal zullen +/- 585 verlichtingspunten in 2023 bijkomend verled worden. Dit betekent dat begin 2024 ruim 52,54% is verled in Diepenbeek.
Veiligheid
- Bij de aanvang van de proefopstelling werd duidelijk gesteld dat de afweging van de energiebesparing in verhouding moet staan met het veiligheidsgevoel van de burgers en de veiligheid in het verkeer.
- De invloed op de verkeersveiligheid kunnen we niet aantonen. Hierover kwam geen enkele melding toe bij politie en het gemeentebestuur.
- Wat betreft het veiligheidsgevoel werden wel enkele opmerkingen gemaakt. Inwoners van de Pioenstraat, Onderwijslaan, Visseijstraat en Zandstraat hebben gereageerd dat het te donker was in hun buurt. Sommige straten waren inderdaad duister over een afstand van 150m en meer. De Pioenstraat was volledig duister.
- Onderstaande tabel en kaart geven een indicatie van de woninginbraken en poging tot inbraak tijdens vier maanden van de proefopstelling. We kunnen echter niet aantonen wat de relevantie is naar aanleiding van de proefopstelling. De kaart geeft aan dat ook elders in Diepenbeek inbreuken zijn gepleegd, daar waar het specifiek doofprogramma niet werd ingevoerd.
Aantal inbraken
Conclusie
- De beslissing tot energiebesparende maatregelen op de openbare verlichting werd enkele maanden geleden genomen naar aanleiding van de zeer hoge energieprijzen. Ondanks dat de gemeente Diepenbeek reeds decennialang gebruik maakte van avond- en nachtlampen werd beslist om bijkomende maatregelen te proberen. Intussen zijn de prijzen echter weer sterk gedaald.
- Zowel bij de led-verlichting (-29%) alsook bij de niet led-verlichting (-22%) is een grote besparing mogelijk. Toch is het vooral bij de interactieve verlichting dat het nieuw brandregime de meeste efficiëntiewinst oplevert. En dit ondanks dat deze verlichting de ganse nacht blijft branden, weliswaar met een lager brandvermogen. De zichtbaarheid ’s nachts blijft uitstekend. Het doven van de niet led-verlichting geeft bij deze besparingsproef donkere vlekken in het straatbeeld.
- Wetende dat tegen begin 2024 voor meer dan de helft (52,54%) van de openbare verlichting bestaat uit interactieve verlichting, wordt voorgesteld om samen met netbeheerder Fluvius prioritair verder in te zetten op verledding.
- De opmerkingen van burgers die zich ’s avonds en ‘s nachts op straat minder veilig voelden nemen we ernstig. De meldingen kwamen telkens van die buurten waar nog geen interactieve verlichting hangt. Dit betekent dat op diverse plaatsen de verlichting effectief volledig doofde en de straat (gedeeltelijk) verduisterd was. Ook hier mogen we stellen dat door verledding het veiligheidsgevoel comfortabeler wordt voor de inwoners.
- Als eindconclusie wordt voorgesteld om bij de niet led-verlichting het brandregime D23H6 te blijven hanteren. Voor de interactieve verlichting schakelen we over naar het brandregime BPIV WIN 20-22-23/DIM/5-6-7 VRZA 50.
